پرکارترین ماه کارکنان بهشت زهرا چه ماهی است؟

هوا که رو به سردی می‌رود تعداد روزهای آلوده نیز افزایش پیدا می کند. اولین تصمیم برای مهار آلودگی هوا افزایش محدودیت های ترددی شهروندان است و تعطیلی مدارس. تصمیم گیران این حوزه یک هشدار هم در انتهای هر تصمیمی به کودکان و سالمندان و زنان باردار می دهند که از خانه هایشان بیرون نیایند. داستانی که هر سال پاییز و زمستان تکرار می شود. برخی مدیران شهری می گویند در روزهای آلوده هوا یک شیفت کاری به بهشت زهرا افزوده می شود.

موضوعی که تاکنون هیچ نهادی علمی آن را تأیید نکرده بود اما یک مقاله علمی اثبات کرده است که میان تعداد روزهای آلوده سال و افزایش مرگ و میر رابطه معنا داری وجود دارد.

شهر تهران یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان محسوب می شود که عواقب آن به صورت بیماری‌ها و امراض قلبی عروقی، تنفسی و سکته مغزی متوجه ساکنان این شهر می‌شود. شواهد نشان داده است که در روزهایی که آلودگی هوای ناشی از ذرات معلق زیاد بوده ، موارد پذیرش افرادی که دچار مشکلات قلبی-عروقی و تنفسی شده بوده اند، بیشتر بوده است.

در مطالعه‌ای مسعود فشکی کارشناس مهندسی بهداشت محیط در خصوص رابطه مرگ و میر شهروندان و آلودگی هوا در سال 93 انجام داده است مشخص شده که میان افزایش آمار مرگ و میر و روزهای آلوده ارتباط معناداری وجود دارد.

 این مطالعه از نوع مطالعات مقطعی است و در شهر تهران انجام گرفت. داده های مرگ و میر ناشی از بیماری های تنفسی طی دوره آماری مورد مطالعه (سال 1394) از سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان بهشت زهرا دریافت شده است.

نتایج این تحقیق نشان می دهد  که در سال 1393، 5158 نفر به دلیل مشکلات تنفسی جان خود را در شهر تهران از دست داده اند. همچنین ارتباط معناداری بین مرگ و میر ناشی از بیماری های مورد مطالعه با آلودگی هوا وجود دارد. بین جنسیت افراد فوت شده و علت فوت ارتباط معنی داری وجود ندارد. افراد بالای 65 سال حساسیت بیشتری به آلودگی هوا دارند، 62.2 درصد، از فوت شدگان سنی بیشتر از 65 سال داشتند. میانگین سنی فوت شدگان 65.57 سال بود. 2898 نفر از فوت شدگان مرد، 2156 نفر زن و 104 نفر نوزاد هستند. بیشترین میزان مرگ و میرها (2664 مورد) بخاطر نارسائی تنفسی بود.

 بیشترین ارتباط بین آلودگی و مرگ و میر ناشی از بیماری های تنفسی به ترتیب مربوط به ماه‌های دی، بهمن و اسفند است. اولین گام برای حل مشکل آلودگی هوا ارزیابی و بهترین راه برای کنترل آلودگی هوا پیشگیری از آن است.

تخمین زده می‌شود که حدود 70 درصد مرگ و میرها در تهران ناشی از مشکلات تنفسی و قلبی است که این مشکلات ارتباط مستقیم یا غیرمستقیم با آلودگی هوای تهران دارد.

با توجه به آمار و اطلاعات موجود، مصرف انرژی‌های فسیلی در بخش حمل و نقل روند رو به رشدی دارد که به همین میــزان شاهد رشد انواع آلاینده های ناشی از این بخش در هوای کشور هستیم به طوری که در سال 1380 بخش حمل و نقل بیشترین سهم را در آلودگی داشته و به میزان 2.60درصد اکسیدهای ازت، 22 درصد دی اکسید گوگرد، 3.98 درصد منواکسیدکربن، 90 درصد هیدروکربن ها و 75 درصد ذرات معلق را منتشر کرده است.

بر اساس این پژوهش معابر تهران حداکثر برای 2 میلیون دستگاه خودرو ظرفیت دارند، در صورتی‌ که در حال حاضر 5.3 میلیون دستگاه خودرو در تهران تردد می‌کنند. آمارها نشان می‌دهند که تهران یکی از آلوده‌ترین شهرهای دنیا محسوب می شود.

بر اساس آمار بین المللی بیماری های ناشی از آلودگی هوا چهارمین رتبه مرگ و میر را به خود اختصاص داده‌اند و بنابر گزارش سازمان ملل متحد هر ساله 3 میلیون نفر از مردم جهان بر اثر این پدیده جان خود را از دست می دهند. همچنین تحقیقات انجام شده توسط شرکت کنترل کیفیت هوا و وزارت بهداشت نیز حاکی است که میزان این آلاینده ها در شهر تهران 8.2 برابر استاندارد جهانی است، به این ترتیب روزانه 1200 تن آلاینده در هوای تهران پخش می شود و این در حالی است که رشد سالانه انتشار CO2 در کشور برابر 25% است. از سوی دیگر باید توجه داشت که آلودگیهای شهری تا صد کیلومتر را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند، همچنین سوانح رانندگی را افزایش داده و با کاهش دما این نوع آلودگی ها تشدید می شوند.

در کشورهای مختلف از جمله کشور یونان، قسمت‌های شرقی آلمان، چین و برزیل در مورد ارتباط بین آلاینده های هوا و مرگ و میرهای ناشی از بیماری های مختلف مطالعات فراوانی انجام شده است.

نتایج مطالعات پیشین نشان می دهند که منوکسیدکربن و ذرات معلق بیشترین غلظت آلاینده ها را در شهر تهران دارا هستند. همچنین بر اساس طرح جامع ارزیابی اقتصادی خسارات وارده بر سلامتی، حاصل از هوای تهران در سال 1382، بیشترین ارتباط بین کل مرگ و میر و ذرات آلاینده مشاهده شده است.

بیشترین مرگ و میر جمعیت شهر تهران مربوط به نارسائی تنفسی 51.6 درصد، بیماری ریوی 26درصد، پنومونی 15.2درصد، ادم ریوی 2.8درصد، سایر بیماری ها 1.7درصد، آسم و برونشیت 1.1درصد، آپنه 0.9درصد، عفونت تنفسی 0.6درصد و آبسه 0.1درصد را به خود اختصاص داده اند.

در این بررسی مشخص شده است که در مناطق 22 گانه تهران، منطقه 10 بیشترین فراوانی مرگ و میر را (325 مورد) دارا بود و منطقه 22 تهران (46 مورد) کمترین فراوانی مرگ و میر را به خود اختصاص داده است.

فراوانی بیماری‌های تنفسی در ماه‌های مختلف سال در شهر تهران را نشان می دهد. بیشترین ارتباط بین آلودگی و مرگ و میر ناشی از بیماری‌های تنفسی به ترتیب مربوط به ماه های دی، بهمن و اسفند است و کمترین مقدار مرگ و میر مربوطه به ماه های خرداد، مرداد، آذر و شهریور است.

 پدیده آلودگی هوا یکی از ره آوردهای توسعه صنعتی است که با افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی، توسعه حمل و نقل و میزان سوخت، روز به روز بر شدت آن افزوده می شود. این پدیده امروزه به یکی از معضلات شهر تهران مبدل شده است. شهر تهران بعنوان بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهر کشور به دلیل شرایط خاص جغرافیائی، اجتماعی، فرهنگی و توسعه شهری، دچار معضل آلودگی هواست و از مصرف بی رویه انرژی در بخش حمل و نقل شهری رنج می برد رشد بی رویه شهر تهران در چند دهه اخیر و فقدان یک برنامه ریزی مدون برای توسعه شهر و طراحی خیابانها و مساکن، موقعیت قرارگیری صنایع  کارخانجات، کوه ها و جهت باد، سبب ایجاد آلودگی‌های شدید بخصوص در زمان وقوع وارونگی های شدید دمایی شده است. آلودگی هوا اثرات بسیار گسترده‌ای بر سلامت انسان بر جای می‌گذارد.

کودکی که ١٦ سال پیش در چنین روزی در تهران متولد شده از مجموع ٥٨٤٠ روزی که از عمرش سپری شده تنها 3.5 درصد از روزهای عمر خود را در هوای «پاک» تنفس کرده و تقریبا در بیش از ٩٦ درصد دیگر از روزهای باقیمانده، هوای «ناپاک» به داخل ریه های خود فرو داده است. البته اگر به یاد بیاوریم که بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، استاندارد روزانه آلاینده ذرات معلق کوچک تر از 2.5 میکرون در هوا ١٠ میکروگرم در متر مکعب و در ایران استاندارد ملی ما ٣٥ میکرو گرم در مترمکعب است، یعنی همین 3.5 درصد از کل روزهایی که بر اساس استاندارد کشورمان مدعی هستیم هوای پاک داشته ایم، به کابوس آلودگی تبدیل می‌شود.

بنابراین بی دلیل نیست وقتی سازمان بهداشت جهانی تهران را در بین ٣١ کلانشهر جهان، آلوده‌ترین شهر به لحاظ آلاینده ذرات معلق کوچک تر از 2.5میکرون اعلام می کند. بر اساس مطالعه ای که سازمان بهداشت جهانی در فاصله بین سال های ٢٠٠٨ تا ٢٠١٣ روی بیش از ١٥٠٠ شهر از ٩١ کشور جهان انجام داد و در آوریل ٢٠١٤ منتشر کرد تهران همچنین در بین ١٥٢٤ شهر مورد مطالعه، به لحاظ آلاینده ذرات معلق کوچک تر از 2.5 میکرون در رتبه ٣٥٤ قرار گرفت. این آمار نشان داد که تهران دارای بیشترین میانگین غلظت سالانه آلاینده ذرات معلق کوچک تر از 2.5میکرون از جمع ٣١ کلانشهر منتخب جهان بوده در حالی کمترین میزان غلظت این آلاینده مربوط به شهر ونکور بوده است. همچنین تهران از نظر آلاینده ذرات معلق کوچک تر از ١٠ میکرون در رتبه ١٦٢ قرار گرفته است.

آمارهای سازمان بهشت‌زهرا و شرکت کنترل کیفیت هوای شهر تهران نشان می‌دهد ارتباط مستقیمی میان آلودگی هوا با تعداد مرگ‌ومیرها در این شهر وجود دارد. این آمار نشان می‌دهد در هر ماهی که تعداد روزهای بیشتری کیفیت هوای شهر ناسالم گزارش شود، به شکل معناداری تعداد مرگ‌ و میرهایی که در تهران به وقوع می‌پیوندد نیز بیشتر می‌شود.

بر این اساس ماه‌ دی هرسال که بدلیل وقوع پدیده وارونگی دما یا اینورژن همیشه بیشترین روزهای آلوده سال به ثبت می‌رسد، پرکارترین ماه کارکنان سازمان بهشت‌زهرا نیز است. این رابطه به شکل معکوس نیز صادق است، یعنی هر چه هوای شهر در یک ‌ماه سالم‌تر باشد، امکان کاهش مرگ‌ومیر شهروندان نیز بالاتر می‌رود.