«کم‌خونی، مشکلات قلبی، سرماخوردگی، کمبود سدیم، پتاسیم، قند، چاقی و… از جمله عوامل جسمانی هستند که حس خستگی به وجود می‌آورند اما افرادی هستند که بدون هیچ عامل مشخص بیولوژیکی حس خستگی مداوم دارند که به مسائل روانپزشکی آنها مربوط می‌شود. خستگی مزمن حالتی است که به آرامی در زندگی فرد ظاهر می‌شود و معمولا فرد نمی‌داند چه زمانی شروع شده است اما از آنجا که تشخیص علت دقیق این مشکل بسیار تخصصی است، لازم است برای یافتن ریشه این مشکل به پزشک متخصص مراجعه کرد.

 

خستگی مزمن علت‌های متنوعی دارد که فقط برخی از آنها به دلایل روانپزشکی مربوط می‌شود. از آنجا که اختلالات روانپزشکی زمینه‌ساز خستگی شیوع بسیار بالایی دارند، ممکن است حتی پزشکان هم در مواجهه با خستگی مزمن، برخی بیماری‌های غیر روانپزشکی را که بالقوه قابل درمان هستند، کمتر در نظر بگیرند.

 

مهم‌ترین علت روانپزشکی خستگی مزمن، افسردگی است. بیماران افسرده، علاوه بر خستگی و بی‌انگیزگی، معمولا از علائم دیگری چون احساس غم و بی‌علاقگی، بی‌لذتی، تغییرات اشتها و وزن، تغییرات خواب، عدم تمرکز، بی‌تصمیمی، کاهش اعتماد به نفس، احساس بی‌ارزشی، گناه، ناامیدی و افکار مربوط به خودکشی نیز رنج می‌برند. باید توجه داشت یک بیمار افسرده ممکن است فقط تعدادی از این علائم را داشته باشد. در هر صورت به بررسی روانپزشکی از لحاظ افسردگی نیاز خواهد داشت.

 

خستگی مزمن مشکلی است که در دهه‌های چهارم و پنجم زندگی شایع‌تر است و ژنتیک، استرس و مولفه‌های محیطی نیز نقش مهمی در آن دارند و از سویی، احتمال ابتلای به آن در زنان بیشتر است اما علائم این خستگی غیر معمول از فردی به فردی دیگر متفاوت است.

 

رفع خستگی با درمان دارویی ضدافسردگی

 

به یاد داشته باشید همه افراد به یک اندازه به روان‌درمانی و روش‌های کمکی برای رفع علائم خستگی مزمن پاسخ نمی‌دهند.

 

افرادی که کمتر به علائم‌شان توجه می‌کنند، با برنامه‌های مشاوره همراه هستند و به اندازه مناسب، فشار روزمره بر خود وارد می‌کنند درمان موفق‌تری خواهند داشت اما در افرادی که برای این مشکل‌شان کاری نمی‌کنند علائم اضطراب، افسردگی و انزوای اجتماعی را نیز به تدریج تجربه می‌کنند.

 

داروی قطعی و مشخصی برای این مسأله وجود ندارد اما از آن جا که احتمالا به دنبال این خستگی، علائم افسردگی هم در فرد ظاهر می‌شود استفاده از درمان‌های ضدافسردگی تحت نظر روانپزشک الزامی است. در افرادی که اختلال خواب یا دردهای بدنی دارند درمان‌های دارویی کمکی هم پیشنهاد می‌شود.

 

با خستگی مزمن مقابله کنید

 

ورزش و فعالیت فیزیکی منظم، جسم و روان‌تان را شاداب نگه می‌دارد. همچنین باید سعی کنید از تغذیه سالم و متنوع برخوردار شوید. امروزه بر تاثیر کمبود بسیاری از ویتامین‌ها بر سر حال بودن تاکید شده است.

 

باید به دنبال معنا در زندگی باشید. زندگی یکنواخت و ماشینی می‌تواند در درازمدت شما را فرسوده کند. لازم است هر کدام از ما بتواند معنا و هدفی را ویژه خودش بیافریند و در مسیر آن قدم بردارد. به ویژه ضروری است بتوانید استرس‌هایتان را کم کنید. یعنی تا جایی که می‌توانید استرس‌های بیهوده را کم کنید. استرس‌ها حتی می‌توانند باعث کاهش سیستم ایمنی بدن شما و استعداد برای بیماری‌های عفونی شوند.

 

عضو گروه‌هایی باشید. افرادی که احساس تعلق به یک گروه خاص با اهداف مشترک دارند، انگیزه‌های بیشتری داشته و شاداب‌ترند. این گروه‌ها می‌توانند، دوستان‌تان باشند یا گروه کوهنوردی یا محافظت از محیط زیست. به ویژه باید تفریح منظم داشته باشید. تفریح، فعالیتی لذتبخش است که می‌تواند بهانه شما برای زندگی کردن بشود. این تفریح می‌تواند عکاسی، نیم‌ساعت خندیدن با دوستان، دیدن اشیا زیر میکروسکوپ یا هر فعالیت دیگری باشد که شما را خوشحال و پرانگیزه می‌کند.

 

فعالیت‌های کاهنده خستگی مزمن

 

- برای خواب بهتر، کافئین را کم یا حذف کنید.

 

- سیگار نکشید.

 

- خواب چند دقیقه‌ای میان روز برای شما لازم است.

 

- ساعت مشخص برای به رختخواب رفتن و بیدار شدن داشته باشید.

 

- تا حد امکان از استرس‌های روحی و فعالیت‌هایی که به جسم فشار مضاعف وارد می‌کنند، پرهیز کنید.

 

- بخشی از روز را به فعالیت‌های خوشایند و آرامبخش اختصاص دهید.

 

- بر اساس توانمندی‌های خود حرکت کنید. اگر سعی کنید با فعالیت‌های خارج از توانتان حرکت کنید، روزهای ناخوشایندی در انتظارتان خواهد بود.

 

- با ورزش سبک آغاز کنید و به مرور زمان آن را افزایش دهید.

 

- کمک‌های تخصصی روان‌درمانی بگیرید.

 

بیماری‌هایی که خستگی مزمن می‌آورد

 

- بیماری‌های عفونی:

 

علامت ابتلا به برخی عفونت‌های ویروسی می‌تواند فقط خستگی و بی‌حالی و خواب‌آلودگی درازمدت باشد. این ویروس‌ها ممکن است سال‌ها در بدن بمانند و باعث آزردگی شوند.

 

- بیماری‌های غدد درون‌ریز:

 

مثلا کم‌کاری تیروئید ممکن است باعث خستگی مزمن شود و حتی در غیاب سایر علائم، فقط باعث ضعف و بی‌علاقگی درازمدت شود.

 

- برخی بیماری‌های مغز و اعصاب

 

- بیماری آپنه خواب:

 

با قطع تنفس در حین خواب همراه است. مبتلایان به این اختلال با وجود پرخوابی از خواب‌آلودگی، ضعف و بی‌رمقی روزانه شکایت دارند.